علم به حلول ماه رمضان در ميان روز

س: اگر پيش از ظهر اعلام كردند كه امروز اول ماه رمضان است؛ تكليف روزه آن روز چه مى‏شود؟
ج) اگر مبطلات روزه را مرتكب نشده، بنابر احتياط واجب بايد نيت روزه کند و روزه بگيرد و بعداً نيز آن روز را قضا کند و اگر يكى از آنها را مرتكب شده، روزه او باطل است؛ ولى (به احترام ماه رمضان) بايد تا اذان مغرب از كارى كه روزه را باطل مى‏كند، خوددارى نموده و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا كند.

راههاى اثبات حلول ماه

س: اگر چند نفر عادل شهادت بدهند كه دو نفر عادل ماه را ديده‏اند؛ آيا اول ماه رمضان يا شوال ثابت مى‏شود؟
ج) خير، بايد دو نفر عادل خودشان براى انسان شهادت بدهند كه ماه را ديده‏اند و اگر رؤيت ماه را با واسطه نقل كنند، كافى نيست؛ مگر آنكه از گفته آنان، اطمينان به رؤيت هلال پيدا شود.

چگونگى علم به رؤيت هلال

س: اگر از گفته عده‏اى حدس بزنيم كه فردا عيد فطر است، آيا مى‏توانيم روزه بگيريم؟
ج) تا هنگامى كه براى شخص اطمينان پيدا نشود كه فردا عيد فطر و اول شوال است، نمى‏تواند روزه را افطار كند.

ملاك اتحاد افق

س: هم افق به چه معنى مى‌باشد و نقاط هم افق چه نقاطى هستند؟
ج) مراد از «هم افق» مکانى است که از لحاظ امکان يا عدم امکان رؤيت با شهر مورد نظر، همسان باشد.

رؤيت هلال پيش از غروب

س: در برخى از کشورها (مثل سوئد) امکان رؤيت هلال ماه شوال پس از غروب خورشيد تا دو سه روز بعد از رؤيت ماه نو در ايران منتفى مى‌باشد چون در اين مناطق ماه قبل از خورشيد غروب مى‌کند حال اگر در اين مناطق امکان رؤيت هلال قبل از غروب خورشيد وجود داشته باشد آيا همين مقدار براى اثبات هلال ماه شوال کفايت مى‌کند يا نه؟
ج) رؤيت هلال پيش از غروب براى اثبات حلول ماه قمرى جديد از شبى که پس از رؤيت است، کافى است.

وظيفه مکلف در حالت اختلاف مراجع تقليد در اعلام عيد فطر

س: اگر بين مراجع تقليد در ثبوت عيد فطر، اختلاف پيش آيد، وظيفه مكلف چيست؟ آيا هر مقلد بايد به نظر مرجع تقليد خود مراجعه كند؟
ج) در ثبوت اول ماه تقليد راه ندارد، بلكه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقليد، اطمينان به رؤيت ماه پيدا كند، بايد روزه خود را افطار كند و اگر شك داشت، بايد آن روز را روزه بگيرد.

هم عرض بودن مناطق در رؤيت هلال

س: شمال كانادا در عرض جغرافيايى انگليس قرار دارد، آيا با انگليس هم‌افق است؟
ج) صِرف هم‌عرض بودن كافى نيست، بلكه ميزان ملازمه بين رؤيت در يك بلد با امكان رؤيت در بلد ديگر است.

حکم بلاد واقع شده در غرب محل رؤيت هلال

س: اگر ماه در انگليس ديده شود، آيا براى مردم کشورهايى که در غرب آن واقع شده است هم ثابت مى‌شود؟
ج) اگر رؤيت ماه در بلدى ملازم با رؤيت يا امکان رؤيت در بلد ديگر باشد، براى آن بلد ديگر هم کافى است، اما ممكن است در اثر اختلاف زياد در طول جغرافيايى، رؤيت در بلد شرقى ملازم با امكان رؤيت در بلد غربى نباشد.


نظر مجتهد در مورد رؤيت هلال

س: اينكه گفته مى‌شود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تا براى همگان لازم‌الاجرا باشد منظور چيست؟ و چه كسانى را شامل مى‌شود؟
ج) منظور اظهار نظر و رأى راجع به اول ماه است و صِرف ثبوت ماه نزد وى حكم نيست. و منظور از حاكم، مجتهد جامع‌الشرايط و در درجه اول ولىّ امر مسلمين است.

معيار ثبوت رؤيت هلال براى کشورهاى غرب محل رؤيت

س: اگر ماه در كشورهاى شرقى رؤيت شود آيا براى كشورهاى غربى خودبه‌خود ثابت مى‌شود يا خير؟ و حدود آن چيست؟
ج) رؤيت در بلد شرقى گرچه غالباً ملازم با امكان رؤيت به طريق اولى در بلد غربى است، ليكن گاهى به ملاحظه‌ى اختلاف زياد در طول جغرافيايى، چنين ملازمه‌اى منتفى است. و معيار كلّى ملازمه‌ى بين بلدين در امكان رؤيت هلال است.

ثبوت هلال ماه نو در شهرهاى هم افق

س: اگر هلال ماه مبارك رمضان در شهرى ديده شود، آيا در شهرهاى ديگرى كه افق آنها يكسان بوده يا دو ساعت فرق دارند، اول ماه ثابت مى‌شود يا نه؟
ج) اگر ملازمه‌ى بين بلدين در امکان رؤيت هلال محرز باشد، براى‌ شهرهاى ديگر نيز كافيست؛ و صِرف اختلاف در وقت غروب ميزان نيست.

عمل مقلدين چند مجتهد به فتواى يکى از آنها در مسأله رؤيت هلال

س: کسانى که از مجتهدين مختلفى تقليد مى‌کنند، آيا مى‌توانند در مسأله رؤيت هلال به فتواى مجتهد واحد عمل كنند يا خير؟
ج) اگر مجتهد جامع‌الشرايط حكم به اول ماه يا آخر ماه نمايد ديگران بايد بدان ملتزم شوند.

نقش اختلاف افق مجتهد و مقلد در حکم به رؤيت هلال

س: آيا حكمى كه مجتهد در خصوص اول ماه صادر مى‌کند براى كسانى كه افق محل زندگيشان تفاوت زيادى با افق محل آن مجتهد دارد نيز، لازم الاجرا مى‌باشد؟
ج) حكم مجتهد براى بلادى كه بين رؤيت هلال در بلد او و امكان رؤيت در آن بلاد ملازمه نيست سارى نمى‌باشد، بلكه در آن بلاد بايد به حكم حاكم شرعى همان بلاد عمل نمايند.

تأثير چگونگى رؤيت در ثبوت هلال

س: در هنگام هم‌زمانى ماه مبارك رمضان با فصل پاييز و زمستان و شرايط خاص جوّى چگونه مى‌توان به رؤيت هلال از طريق چشم غير مسلح اكتفا كرد؟ آيا به لحاظ شرعى مانعى بر سر راه اثبات اين امر از طريق علوم جديد وجود دارد؟
ج) شرط ثبوت هلال، رؤيت با چشم غيرمسلح نيست، بلكه رؤيت با چشم مسلح نيز كافيست، كما اينكه از طريق علوم جديد اگر اطمينان حاصل شود، كافيست.

شک در عيد فطر

س: اگر شخصى در روزى كه شك دارد عيد فطر است يا نه، روزه را عمداً افطار كند، وظيفه‌اش در قبال روزه آن روز چيست؟
ج) اگر در روز شک در عيد فطر بودن، روزه را عمداً افطار کرده و بعداً هم يقين به عيد بودن‌ آن روز برايش حاصل نشد و بيّنه شرعى بر عيد بودن آن روز قائم نشد و حاکم شرع معتبرى هم حکم به عيد بودنش نکرد، روزه آن روز هم قضا دارد و هم کفاره.

شک در شب قدر

س: در محل سكونت من بدون رويت هلال ماه و بصرف گذشتن 30 روز از شعبان جمعه را اول ماه رمضان اعلام نمودند در حالى‌كه اول شعبان هم به تحقيق معلوم نبود لذا استدعا دارد تكليف حقير و ساير دوستان در استفاده از شبهاى پر فيض قدر و قرائت دعاى روزانه و اعمال مخصوص برخى شبها و روزها را معيّن فرماييد.
ج) بعد از گذشتن سى روز از ماه شعبان حکم به اول ماه رمضان مى‌شود حتى اگرچه هلال ماه رمضان را نديده باشند، ليکن به شرط آنکه اول ماه شعبان به طريق شرعى ثابت شده باشد وگرنه گذشت سى روز اعتبار ندارد. ليالى متبرّکه‌ى قدر وجود واحد مستمر است و در درک فضيلت شب قدر و درک فضيلت ادعيه‌ى خاصه‌ى زمانهاى خاصى از ماه مبارک رمضان اگر خصوصيت زمان براى مکلف محرز نباشد، مى‌تواند با احتياط و تکرار عمل، آن فضيلت را درک کند.



اختلاف مبدأ و مقصد سفر در رؤيت هلال عيد


س: 1) من در خارج از کشورم زندگى مى‌کنم و در ماه رمضان روزه مى‌گيرم ولى دو روز مانده به عيد در حالى که 28 روز روزه گرفته‌ام، با پروازى که دو ساعت طول مى‌کشد به کشورم برمى‌گردم و در آنجا هلال عيد فطر را مى‌بينم وظيفه‌ام چيست؟

ج) اگر در بدو ورود به وطن مشخص باشد که آن روز شرعاً روز عيد است بايد يک روز، روزه ماه مبارک رمضان را در فرض سؤال قضا کنيد.



س: 2) اگر در آن كشور 30 روز روزه بگيرم و بعد به کشورم برگردم و ببينم که در آنجا يک روز از زمان گرفتن روزه در ماه رمضان باقى مانده، وظيفه‌ام چيست؟

ج) اگر در جايى که 30 روز، روزه گرفتيد هلال ماه رمضان به طريق شرعى ثابت شده و بعد به کشورى مسافرت کرديد که در آنجا يک روز از ماه رمضان باقى مانده است، در اين صورت روزه گرفتن آن روز بر شما واجب نيست ولى اگر در کشورى که 30 روز، روزه گرفتيد هلال ماه در اول ماه به طريق شرعى ثابت نشده بود، در کشور خودتان روز آخر ماه رمضان را بايد روزه بگيريد.

*مبطلات روزه

خون لثه و دندان

س: اگر از دهان و لثه‌ها خون بيايد موقع ماه مبارك رمضان آيا بايد داخل دهان را هم تطهير كرد؟
ج) بلعيدن آن جايز نيست و اگر در حال روزه عمداً ببلعد حکم افطار بر محرّم را دارد و شستن داخل دهان لازم نيست.

حکم افطار سهوى

س: اگر شخص روزه‏دار در اثر فراموشى چيزى بخورد، آيا تذكر دادن به او واجب است؟
ج) خير، تذكر دادن به او واجب نيست.

حکم بلعيده شدن آب در حال غرغره

س: حكم غرغره كردن براى روزه‏دار چيست؟
ج) اگر هنگام غرغره كردن، آب از حلق به پايين برود، روزه باطل مى‏شود.

جويدن آدامس در حال روزه

س: جويدن آدامس و مكيدن كندر براى روزه‏دار چه حكمى دارد؟
ج) اگر چيزى وارد حلق نمى‌شود مانعى ندارد، ولى مكيدن كندر روزه را باطل مى‌كند.

مسواك با خمير دندان در حال روزه

س: آيا مسواك كردن با خمير دندان، در حال روزه اشكال دارد؟
ج) اشكال ندارد؛ ولى بايد از فرو رفتن آب دهان كه آغشته با خمير دندان و آب است جلوگيرى شود.

تزريق سرم در حال روزه

س: حكم تزريق سرم در حال روزه ماه رمضان چيست؟
ج) بنابر احتياط واجب، بايد از تزريق سرم خوددارى كند؛ خواه جنبه غذايى و تقويتى داشته باشد، يا جنبه دوايى و مانند آن.

استفاده از نخ دندان در حال روزه

س: حكم استفاده از نخ دندان - كه فلورايد و طعم نعنا دارد - در حال روزه چيست؟
ج) اگر آب دهان را فرو نبرد، اشكال ندارد.

اضطرار به مصرف مرتب دارو در ماه رمضان

س: آيا کسى که بيمار مى‌باشد و طبق دستور پزشک بايد در بين روز سه بار قرص مصرف نمايد مى‌تواند روزه بگيرد؟
ج) نمى‌تواند روزه بگيرد.

تزريق واکسن در حال روزه

س: زدن واكسن هپاتيت وقتى كه روزه هستيم چه حكمى دارد؟ آيا روزه را باطل مى‌كند؟
ج) اگر تزريق به عضله باشد، مانع ندارد.

روزه و خونريزى دهان

س: من روز قبل دندان پر كرده‌ام و امروز كه روزه‌ام مقدار مختصرى خونريزى دارد حكم آن چيست؟ آيا خوردن آب دهان در اين حالت كه مخلوط با خون دندان است جايز است چكار بايد كرد؟ روزه چه حكمى دارد؟
ج) اگر خون در آب دهان مستهلک شود، محکوم به طهارت است و بلعيدن آن اشکال ندارد و مبطل روزه نيست.

ترميم يا کشيدن دندان فرد روزه‌دار

س: آيا کارهاى دندانپزشکى از قبيل کشيدن دندان، عصب کشى، بى‌حسى، پر کردن، روزه را باطل مى‌کند؟
ج) اگر چيزى وارد حلق نشود، روزه صحيح است.

حكم موادى كه از معده شخص روزه‌دار وارد دهانش شده است


س: گاهى اوقات انسان ترش مى‌کند، يعنى موادى ترش مزه از معده او به فضاى دهان او مى‌آيد. حال، اگر روزه‌دارى ترش کند و اين مواد را سهواً يا عمداً قورت دهد، روزه‌اش چه حكمى دارد؟
ج) اگر پس از آنکه به فضاى دهان آمد عمداً و اختياراً فرو برد، روزه‌اش باطل مى‌شود ولى سهواً مبطل روزه نيست.

مضمضه آب به قصد رفع عطش در حال روزه‌دارى

س: اگر روزه دار آب را به قصد رفع عطش در دهان گرداننده و بيرون بريزد بطورى که هيچ مقدارى از آب پايين نرود چه حکمى دارد؟
ج) در فرض سؤال اشكال ندارد.

خوردن سحرى بعد از اذان صبح

س: اگر در ماه رمضان براى سحرى بيدار شويم و سحرى بخوريم و بعد بفهميم اذان گفته‌اند روزه قبول است يا بايد روزه آن روز قضا شود؟
ج) اگر تحقيق نموده و با علم به اينكه هنوز صبح نشده خورده است و بعد فهميده كه صبح شده، روزه صحيح است و قضا ندارد.

*جنابت و استمناء

احتلام بعد از فجر در ماه رمضان

س: اگر بعد از نماز فجر در ماه رمضان محتلم شوم چه بايد بكنم؟
ج) روزه صحيح است و براى نماز ظهر بايد غسل كنيد.

تأخير عمدى غسل جنابت تا اذان صبح

س: كسى كه پيش از اذان صبح، با حالت احتلام از خواب بيدار مى‏شود، آيا مى‏تواند تا نزديك اذان، غسل نكند و تيمم كند؟
ج) اگر غسل را به تأخير اندازد تا جايى كه وقت تنگ شود، گناه كرده است. در اين صورت بايد پيش از اذان صبح، تيمم كند و روزه او صحيح است.

روابط زناشويى روزه‏دار

س: مردى كه نمى‏تواند روزه بگيرد، آيا مى‏تواند با همسر روزه‏دار خود نزديكى كند؟
ج) خير، جايز نيست.

احتلام در حال روزه

س: اگر شخص روزه‌دارى در ماه مبارک رمضان بعد از نماز صبح يا ظهر بخوابد و در خواب به صورت غير عمد محتلم شود تکليف چيست؟ آيا روزه آن شخص باطل مى‌شود؟
ج) روزه‌اش صحيح است.

انجام قسمتى از غسل جنابت بعد از اذان صبح ماه رمضان


س: قبل اذان صبح يكى از شب‌هاى ماه مبارك رمضان براى انجام غسل جنابت به حمام رفتم، ناگهان فهميدم وقت تنگ شده است. تلاش کردم غسل قبل اذان تمام شود اما غسلم در حال اتمام بود که اذان شد. حال با وجود امساک من در آن روز آيا قضا و يا کفّاره بر من واجب است؟

ج) در فرض سؤال روزه‌تان صحيح است.



*بيماري يا ضرر داشتن

روزه زن شيرده

س: تكليف زنى كه شير مى‏دهد، چيست؟
ج) اگر گرفتن روزه باعث كمى شير او و ناراحتى بچه شود، يا براى خودش ضرر داشته باشد؛ روزه براى او واجب نيست و در صورت اول بايد براى هر روز، يك مد طعام به فقير بدهد و در فرض دوم اين امر احتياط واجب است و در هر حال روزه‏ها را بايد قضا كند.

روزه بيمار کليوى

س: اينجانب بخاطر سنگ ساز بودن كليه‌هايم به توصيه دكتر متخصص نبايد روزه بگيرم ولى دلم نمى‌آيد كه روزه‌ام را افطار كنم با توجه به اينكه صرفاً با نوشيدن سه ليوان آب در يك يا سه نوبت عذرم برطرف مى‌شود آيا با اين وضعيت مى‌توانم روزه‌ام را ادامه بدهم؟
ج) اگر جلوگيرى از بيمارى کليه مستلزم نوشيدن آب يا ساير مايعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نيست و بلکه جايز هم نيست و با فرض نوشيدن آب، روزه باطل مى‌شود.

گذاشتن حنا در حال روزه‌دارى

س: آيا گذاشتن حنا (بر سر ودست وپا) در ماه مبارك رمضان مشكلى براى روزه به وجود مى‌آورد؟
ج) اشكال ندارد.

مانعيت تنفس مصنوعى براى روزه

س: آيا تنفس مصنوعى با دستگاه روزه را باطل مى‌کند؟
ج) تنفس مصنوعى با دستگاه موجب بطلان روزه نمى‌شود.



*ترک يا ابطال روزه

حکم روزه‏خوارى عمدى

س: كسى كه از روى عمد، روزه‏هاى خود را نگرفته، تكليفش چيست؟
ج) هر مقدار از روزه‏ها را كه نگرفته، بايد قضا كند و افزون بر آن، براى هر روز نيز بايد كفّاره بدهد؛ يعنى، دو ماه روزه بگيرد، يا شصت فقير را سير كند و يا به هر كدام يك مد (تقريبا ده سير) طعام (گندم يا جو و مانند آن) به آنها بدهد.

حکم روزه‌هاى فوت شده در اوايل بلوغ

س: روزه‏هايى كه در اوايل سن تكليف به جا نياورده‏ام، علاوه بر قضا كفّاره هم دارد؟
ج) هر مقدار از روزه‏ها را كه نگرفته‏ايد، بايد قضا كنيد و اگر بدون عذر روزه نگرفته‌ايد افزون بر آن، براى هر روز نيز بايد كفّاره بدهيد؛ يعنى، دو ماه روزه بگيريد يا شصت فقير را سير كنيد و يا به هر كدام يك مدّ (تقريباً ده سير) طعام (گندم يا جو و مانند آن) به آنها بدهيد.


باطل کردن روزه مستحبى

س: آيا باطل کردن، روزه مستحبى جايز است؟
ج) آرى، اشكال ندارد ؛ ولى اگر بعد از ظهر باشد، مكروه است.


خوردن روزه ماه رمضان

س: آيا مي‌توان به دليل داشتن مسابقه فوتبال و گرسنگى و تشنگى زياد در آن روزه خود را خورد؟
ج) مورد سؤال مجوّز براى افطار محسوب نمى‌شود.


افطار روزه استيجارى بعد از اذان ظهر

س1: آيا مى‌توان روزه استيجارى را بعد از اذان ظهر شکست؟
س2: اگر نمى‌شود در جايى که انسان جاهل قاصر به حکم باشد آيا غير از خود روزه چيز ديگرى به گردن او مى‌آيد يا خير؟
ج1) بنابر احتياط واجب نمى‌تواند افطار کند.
ج2) در فرض مرقوم چيزى بر او نيست.

جهل به مفطر روزه

س: اگر کسى نسبت به مفطر بودن چيزى جاهل بوده و در روزه واجبى آن مفطر را انجام داده حکمش چيست؟

ج) بايد روزه را قضا نمايد ولى کفّاره لازم نيست مگر آنکه در ياد گرفتن حکم شرعى کوتاهى کرده باشد.


*روزه قضا

مسافرت در رمضان

س1: كسى كه در ماه رمضان مسافرت كرده، آيا علاوه بر قضا، بايد كفّاره هم بدهد؟
ج) خير، تنها قضاى روزه‏ها واجب است و كفّاره ندارد؛ ولى اگر قضاى روزه‏ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخير اندازد، به جهت تأخير، بايد براى هر روز يك مد طعام كفّاره بدهد.

س2: آيا مى‏شود در ماه رمضان، براى فرار از روزه مسافرت كرد؟
ج) مسافرت كردن در ماه رمضان - هر چند به عنوان فرار از روزه باشد - اشكال ندارد؛ ولى اين امر تا قبل از روز بيست و سوم مكروه است.

ترتيب بين قضا و کفاره

س: آيا قضاى روزه ماه رمضان و كفّاره آن، بايد پى در پى انجام گيرد؟
ج) لازم نيست قضاى روزه‏ها پى در پى باشد؛ ولى در كفّاره - چنانچه گرفتن دو ماه روزه را اختيار كند - بايد يك ماه تمام و يك روز آن را از ماه ديگر پى در پى بگيرد.

حکم سهل انگارى در قضاى روزه

س: كسى كه در قضاى روزه ماه رمضان خود، سهل انگارى كرده و اكنون به جهت بيمارى، نمى‏تواند آنها را به جا آورد، تكليف چيست؟
ج) اگر در قضاى روزه‏ها سهل انگارى كرده و اكنون نمى‏تواند تا رمضان آينده آنها را به جا آورد، بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و هر زمان توانايى پيدا كرد، بايد روزه‏ها را قضا كند.

باطل کردن روزه قضا

س: آيا كسى كه روزه قضا گرفته، مى‏تواند آن را به جهتى باطل كند؟
ج) اگر پيش از ظهر باشد، اشكال ندارد؛ ولى خوردن آن بعد از ظهر جايز نيست و اگر چنين كند، بايد كفّاره بدهد و مقدار آن پرداخت ده مُدّ طعام به فقير (هر نفر يك مُدّ) است و اگر ندارد سه روز روزه بگيرد.

روزه ما فى‏الذمه

س: كسى كه نمى‏داند قضاى روزه دارد، آيا مى‏تواند روزه ما فى‌الذمه بگيرد؟ يعنى نيت كند اگر روزه قضا داشته باشد، آن را به جا آورد؛ وگرنه به عنوان روزه مستحبى حساب شود؟
ج) آرى، با اين نيت مى‏تواند روزه بگيرد.

شک در روزه قضاى پدر

س: پدرم چند سال روزه قضا داشت كه نمى‏دانم آنها را به جا آورده يا نه و در اين مورد وصيتى هم نكرده است؛ تكليف پسر ارشد خانواده چيست؟
ج) اگر پسر بزرگ‏تر يقين دارد كه پدرش روزه قضا داشته است، بايد آنها را به جا آورد.

اجير گرفتن براى قضاى روزه پدر از ما ترک او

س: اگر پسر بزرگ‏تر بخواهد براى روزه‏هاى پدر از دنيا رفته‏اش، كسى را اجير كند، آيا مى‏تواند از تركه ميت خرج كند؟
ج) خير، پسر بزرگ‏تر بايد خودش روزه‏هاى پدر را به جا آورد و يا از اموال خود، كسى را اجير كند و حق ندارد از تركه ميت چيزى خرج كند؛ مگر آنكه پدر وصيت كرده باشد.

حکم دوران امر در قضاى روزه فرد يا پدر

س: كسى كه هم خودش روزه قضا دارد و هم روزه پدرش كه از دنيا رفته؛ انجام دادن كدام مقدم است؟
ج) با توجه به اينكه هر دو واجب است، ترتيبى بين آن دو وجود ندارد.

قضاى روزه پدر براى دختر

س: اگر پدر، تنها فرزند دختر داشته باشد، آيا بعد از مرگش قضاى روزه‏هاى او، بر دختر بزرگ‏تر واجب است؟
ج) خير، واجب نيست.

وظيفه بيمارى‌ که چندين سال روزه نگرفته است

س: كسى كه چند سال مريض بوده و نتوانسته روزه ماه رمضان و قضاى آن را به جا آورد، تكليفش چيست؟
ج) در سالى كه بهبود يابد، اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد، بايد قضاى سال آخر را به جا آورد؛ ولى قضاى سال‏هاى گذشته لازم نيست و تنها بايد براى هر روز، يك مد طعام به فقير بدهد.

عدم آگاهى از علائم بلوغ

س: من قبل از سن 14 سالگى محتلم مى‌شدم و نمى‌دانستم که احتلام نشانه بلوغ است لذا تا سن پانزده سالگى روزه نگرفته‌ام آيا تنها قضاى روزه کفايت مى‌کند يا کفّاره هم دارد؟
ج) قضاى روزه واجب است و اگر جاهل قاصر بوده، کفّاره ندارد.

انجام روزه قضاى ديگران

س: کسى که کفاره نذر و قسم بر عهده اوست، آيا مى‌تواند روزه قضاى کسى را قبول کند؟
ج) مانع ندارد.

تزاحم روزه قضا و روزه نذرى

س: اگر کسى نذر کند که در روز آخر ماه شعبان آينده روزه بگيرد و يک روزه قضاى ماه رمضان هم به عهده‌اش بيايد اگر تا ماه شعبان آينده روزه را نگيرد تا وقت تنگ شود کدام يک از روزه‌هاى نذر معين يا قضا مقدم هستند؟
ج) در يک روز آخر باقيمانده از ماه شعبان با فرض اين که روزه قضاى ماه رمضان به ذمّه دارد بايد قضاى ماه ‏رمضان را بگيرد، و نسبت به نذر بايد قضا کند و اگر سهل‌انگارى کرده در تأخير روزه قضا تا روز آخر ماه ‏شعبان، احوط دادن کفّاره نسبت به نذر است.‏



*کفاره روزه

کيفيت اداى کفّاره روزه

س: آيا کفّاره روزه بايد فوراً ادا شود يا مى‌توان در طول زمان آن را بجا آورد؟
ج) دادن كفاره چه از نظر مالى يا روزه واجب فورى نيست بلكه براى انجام آن حتى در آينده فرصت داريد لكن نبايد مورد غفلت قرار گيرد.

تفاوت کفاره افطار عمدى با کفاره مريض

س: آيا كفّاره افطار عمدى روزه، با كفّاره مريض تفاوت دارد؟
ج) آرى، در دو مورد با هم تفاوت دارد: 1. در مقدار، 2. در مصرف. در كفّاره افطار عمدى روزه، بايد براى هر روز شصت فقير را سير كند (يا به هر كدام يك مدّ طعام بدهد) و يا دو ماه روزه بگيرد. اما در كفّاره مريض، اگر بيمارى تا رمضان آينده ادامه داشته باشد، بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد.
در كفّاره افطار عمدى، اگر به شصت فقير دسترسى دارد، نمى‏تواند به هر كدام از آنها بيشتر از يك مدّ طعام بدهد؛ ولى در كفّاره مريض اين امر لازم نيست.

تأخير كفّاره روزه

س1: كسى كه كفّاره روزه به گردن دارد، آيا مى‏تواند آن را به تأخير اندازد؟
ج1) آرى، پرداخت كفّاره فورى نيست؛ ولى نبايد در تأخير آن سهل‏انگارى و كوتاهى كرد.

س2: كسى كه كفّاره روزه را تا چند سال به تأخير اندازد، آيا چيزى بر مقدار آن افزوده مى‏شود؟
ج2) خير، چيزى بر آن افزوده نمى‏شود.

مصرف كفّاره روزه

س: آيا كفّاره روزه را مى‏توان به واجب النفقه پرداخت؟
ج) كفّاره روزه را نمى‏توان به واجب النفقه داد؛ ولى پرداخت آن به خويشاوندان اشكال ندارد.

کفّاره روزه کسى که تحت تکفّل ديگرى است

س: اگر در كودكى در منزل پدرى كفّاره روزه شامل فرد شود دادن كفّاره برعهده كيست؟
ج) بر شخص نابالغ کفّاره واجب نيست و اگر بالغ شده و کفّاره به عهده او آمده، بايد خودش بپردازد ولى اداى آن فورى نيست

کفّاره روزه بر زن شيرده

س: آيا زنى كه به بچه شير مى‌دهد و روزه براى او ضرر دارد اگر روزه نگيرد بعداً بايد كفاره نيز بدهد يا نه؟
ج) بايد به مقدار هر روزى که روزه را افطار مى‌کند، يک مدّ طعام (تقريباً 750 گرم گندم يا نان يا برنج و يا مانند آن) به فقير بپردازد و روزه را نيز قضا کند.

کفّاره روزه ماه رمضان

س: من حدود سه سال به علت بيمارى و مصرف قرص از روزه گرفتن معاف بوده‌ام و به همين علت نمى‌توانستم قضاى روزه را بجا بياورم. فديه را نيز نپرداختم. اما امسال بحمدالله سلامتى حاصل شد و توانايى پرداخت فديه را نيز دارم مى‌خواستم ببينم در مورد سه سال گذشته وظيفه من چيست؟ (لازم به ذكر است كه قبلاً تحت تكفل پدر بوده‌ام اما از اول سال 84 استخدام شركتى شده‌ام).
ج) براى روزه‌هايى که در ماه رمضان به جهت بيمارى افطار نموده و تا رمضان سال بعد هم اين بيمارى ادامه داشته، هر روز يک مدّ (حدود 750 گرم) طعام به عنوان فديه به فقير بپردازيد و قضاى آن روزه‌ها واجب نيست مگر ماه رمضان آخر در صورتى که پس از آن سلامتى حاصل و قدرت برگرفتن روزه‌هاى قضاى آن را داشته باشيد که در اين صورت اگر تا رمضان سال بعد، قضاى روزه‌ها را نگرفته باشيد علاوه بر دادن مدّ طعام بايد قضاى آن را نيز بگيريد.

طريقه اطعام فقير در کفّاره

س: آيا در كفاره‌اى كه بايد 60 فقير را اطعام کرد، مى‌شود به يك فقير 60 مرتبه غذا داد؟ يا پول آن را به يك فقير داد تا با آن براى خود طعام تهيّه كند؟
ج) نمىتواند يك فقير را بيش از يك بار سير نمايد يا به او بيش از يك مدّ طعام بپردازد.

تأخير در پرداخت فديه

س: اگر بر فديه چند سال بگذرد، حکم آن چيست؟ آيا چيزى بر آن افزوده مى‌شود؟
ج) چيزى بر آن افزوده نمى‌شود، ضمن آنکه دادن فديه واجب فورى نيست.

به هم خوردن توالى در روزه کفّاره

س. بر اينجانب 60روز، روزه (كفّاره واجب) واجب بود. در 31 روز اول، روز 29 مصادف با عيد قربان گرديد كه روزه در آن روز حرام است و ديگر ادامه ندادم. آيا مى‌توانم اين چند روز روزه را به عنوان روزه‌هاى غيرمتوالى گرفته و 31 روز روزه متوالىِ ديگر بجا آورم؟
ج) اگر روز سى‌ام و سى و يکم را متولياً روزه نگرفته‌ايد روزه‌هاى قبلى صحيح نيست بلکه بايد ترتيب حفظ شود يعنى اول روزه‌هاى مشروط به توالى را بگيرد و سپس روزه‌هاى غير مشروط به توالى را.

ناتوانى از اداى كفّاره روزه

س: اگر کسى به علت ضعف و بيمارى نتواند به ازاى هر روز روزه‌اى که باطل کرده 60 روز روزه قضاى آن را بجا آورد و به طور مستقل هم درآمدى نداشته باشد که کفاره آن را بپردازد، وظيفه او چيست؟
ج) قضاى روزه واجب است ولى نسبت به کفّاره‌ى افطار عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و يا اطعام شصت مسکين براى هر روز نداشته باشد، بايد به هر تعداد فقير که قادر است غذا بدهد و احتياط آن است که استغفار نيز بکند و اگر به هيچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نيست فقط کافى است که استغفار کند يعنى با دل و زبان خود بگويد: «استغفرالله (از خداوند بخشايش مى‏طلبم)».

پرداخت كفّاره روزه بصورت قسطى

س: از چند سال گذشته كفّاره روزه بدهكار هستم. آيا مى‌توانم در طول سال در چند نوبت آن را پرداخت كنم؟
ج) مانع ندارد.

قضاى نماز و روزه ترک شده و كفّاره آنها

س: اينجانب متأسفانه به دليل كاهلى و… نتوانسته‌ام برخى از روزه و نمازهاى سالهاى قبل را قضا نمايم اكنون و در حال حاضر چگونه مى‌توانم قضاى روزه‌ها و نمازها را به جاى آورم؟

ج) روزه‌هايى كه از روى عذر خورده‌ايد قضاى آن واجب است و در فرض مذكور كه تا رمضان آينده قضا نكرده‌ايد واجب است علاوه بر قضا براى هر روز يك مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقير بدهيد و روزه‌هايى كه عمداً نگرفتيد واجب است ضمن قضاى آنها براى هر روز يا شصت روز روزه بگيريد يا شصت مسكين را اطعام كنيد. چنانچه در شهر خود دسترسى به شصت فقير نداريد واجب است كفاره را به شهر ديگرى ببريد و اگر آن هم ميسّر نيست واجب است منتظر بمانيد تا در آينده به شصت فقير در شهر خود دسترسى پيدا كنيد. و اگر كمتر از عددى كه مى‌خواهيد وجود داشت، مى‌توانيد بطور مكرر طعام را به آنان بدهيد تا عدد را تكميل كنيد و احتياط آن است كه تكرار را در ايام متعدد انجام دهيد.و اما نمازهايى كه به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و كفاره ندارد.

ملاک در اطعام مسکين در فديه

س: علماء نسبت به 4 گروه مى‌فرمايند بايد فديه پرداخت كرد: پيرمرد، پيرزن، ذوالاطاش، حامل و مرضعه. حال بعض علماء مى‌فرمايند: «لا يجزى الاشباع عن المد فى الفدية» سيركردن فقير كافى نيست و بايد يك مد طعام به فقير تمليك كرد همچنان كه در آيه 184 بقره ‎فرموده: «فدية طعام مسكين» و نفرموده اطعام مسكين. نظر حضرت عالى چيست؟

ج) كسانى كه در ماه رمضان مجاز به افطار روزه هستند ولکن بايد براى هر روز فديه بدهند، در دادن فديه در اين موارد سير کردن فقير کافى نيست بلکه بايد يک مدّ طعام براى هر روز به فقير بدهند.

شك در صحّت كفاره بعد از زمان اداى آن

س: در ماه مبارك رمضان روزه‌ى يك روز من باطل شد كه بايد به جاى آن 61 روز كفاره آن را مى‌گرفتم من همه‌ى روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ام اما مطمئن نيستم كه 30 روز پشت سر هم گرفته‌ام يا 31 روز، اكنون تكليف من چيست؟
ج) اگر روزه‌هاى كفاره را گرفته‌ايد و در وقت روزه گرفتن متوجه بوديد كه 31 روز آن بايد پشت سر هم باشد، شك و ترديد فعلى اعتبار ندارد.



*روزه مسافر

نذر روزه در سفر در ماه رمضان

س: كسى كه در ماه رمضان در سفر است، آيا مى‏تواند نذر كند روزه بگيرد؟
ج) خير، جايز نيست.

رسيدن به محل اقامت (ده روزه) بعد از ظهر

س: اگر به جايى سفر کنم که قصد دارم ده روز در آنجا بمانم ولى بعد از اذان ظهر به آنجا برسم آيا روزه آن روز صحيح است؟
ج) روزه آن روز صحيح نيست و بايد قبل از اذان ظهر در محل اقامت ده روز باشيد.



*روزه مستحبي

روزه مستحبى براى مسافر

س: آيا مسافر مى‏تواند روزه مستحبى بگيرد؟
ج) خير، گرفتن روزه مستحبى در سفر جايز نيست؛ مگر در مدينه طيبه كه براى بر آورده شدن حاجت، مى‏تواند سه روز، روزه مستحبى بگيرد و لازم است روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را اختيار كند.

روزه مستحبى براى شخصى که روزه قضا دارد

س: آيا کسى که روزه واجب بر گردن اوست مى‌تواند روزه مستحبى بگيرد؟
ج) كسى كه روزه واجب بر گردن اوست نمى‌تواند روزه مستحبى بگيرد.

روزه روزه‌هاى عاشورا و عرفه

س: آيا روزه عاشورا و عرفه کراهت دارد يا خير؟

ج) روزه عاشورا و نيز روزه عرفه براي كسي كه براي دعا خواندن ضعف پيدا مي‌كند، كراهت دارد.



*مسائل متفرقه

*وقت روزه

خواب ماندن سحر

س: شب، قصد گرفتن روزه داشتم، اما سحر بيدار نشدم تا نيّت كنم. نزديك آفتاب از خواب بيدار شدم، آيا روزه‏ام صحيح است؟
ج) روزه صحيح است.

وقت افطار

س: آيا با شروع اذان مغرب افطار روزه جايز است؟
ج) اگر يقين داريد وقت داخل شده، اشكال ندارد و اگر شك يا گمان داريد، افطار روزه جايز نيست.

ترک روزه به سبب حرج

س: اينجانب كارگر شاغل در شهرستان ماهشهر در شرايط بسيار بد (45 درجه) آب و هوايى و كار سنگين كه گرفتن روزه بسيار براى من مشكل است طورى كه كارم را تحت شعاع قرار مى‌دهد و امكان اخراجم مى‌باشد لطفاً راهنمايى بفرماييد.
ج) اگر روزه گرفتن براى شما ضرر داشته باشد يا تحمل آن همراه با مشقّت زياد باشد، افطار براى شما جايز است ولى در غير اين صورت ترک آن به مجرّد بعضى از عذرها جايز نيست.

*نيت روزه

كمبود وقت براى خوردن سحرى و انجام غسل جنابت

س: اگر قبل از اذان صبح وقت كم باشد و براى سحرى خوردن و انجام غسل جنابت فرصتى باقى نمانده باشد، بايد كدام را انتخاب كرد؟ در صورت ترك غسل جنابت، آيا بايد كفّاره پرداخت شود؟
ج) چنانچه روزه گرفتن بدون سحرى براى شخص جنب حرجى نيست، واجب است غسل كند و اگر حرجى است واجب است تيمم بدل غسل نمايد و اگر آن را هم ترك كرده، واجب است علاوه بر قضا، كفاره هم بپردازد



نذر روزه در سفر

س: شخصى كه مفطرى انجام نداده، در سفر مثلاً در ساعت ده نذر مى‌كند كه امروز را روزه مى‌گيرم، آيا نذر او صحيح است يا بايد نذر قبل از سفر و قبل از طلوع فجر باشد؟
ج) روزه مستحبى در سفر كه با نذر صحيح است، مشروط است به اين كه نذر در حَضَر منعقد شده باشد.



*روزه استيجاري

اجير کردن شخص ديگر براى عملى كه اجير شده

س: براى گرفتن يک ماه روزه با اجرتى معيّن, اجير شدم بدون آنکه مباشرت در آن شرط شده باشد. من هم فردى ديگر را با اجرتى کمتر از اجرت اولى براى گرفتن همان روزه‌ها, اجير کردم بدون آنکه حتى يک روز از آن را خودم روزه گرفته باشم. اگر بقيه اجرت را به اجير دوّم بدهم، که به اندازه‌ى اجرت اولى شود, آيا اجاره دوّمى صحيح خواهد شد؟
ج) در هر صورت چون ابتدا خود شما اجير شده‌ايد، براى واگذارى وظيفه مذکور به شخص ديگر اجازه کسى که ‏شما را اجير کرده شرط است، و صِرف عدم ذکر مباشرت، مجوّز انتقال به غير نيست.

تأخير نيّت روزه استيجارى تا اذان ظهر

س. اگر شخصى نيت روزه استيجارى را عمداً يا سهواً تا قبل از اذان ظهر به تأخير بيندازد، آيا روزه آن روز ـ بدون آن که مبطلى را انجام داده باشد ـ صحيح است؟
ج) در موارد استيجار بايد مورد اجاره طبق اجاره و نيز آنچه متعارف بين مؤمنين است انجام بگيرد؛ در غير اين صورت صحيح نبوده و مستأجر مستحقّ مال‌الإجاره نيست.

زمان روزه استيجارى و کيفيّت آن

س: اگر شخصى روزه استيجارى قبول نمود آيا تعجيل در اداى آن واجب است و اگر بنا بر عللى نتواست همه آن را ادا كند مى‌تواند مابقى را به شخص ديگرى بسپرد؟
ج) اگر موجر وقت تعيين کرده يا قرينه‌اى بر تعجيل باشد، نبايد از آن وقت تأخير بيندازد والا تأخير آن اشکال ندارد مگر اينکه موجب سهل‌انگارى باشد و نيز اگر بخواهد به کسى ديگر بدهد، بايد با اجازه موجر باشد.

منبع: http://www.leader.ir