شورای عالی حوزه علمیه قم
مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران
حوزه علميه الزهرا)سلام الله علیها)زرين شهر
استان اصفهان

تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)

ابعاد فعاليت هاي حضرت علي(علیه السلام) در دوران خلفا

استاد راهنما
حجة الاسلام والمسلمين بختياروند

استاد داور
سركار خانم مناني

محقق
فاطمه صالحي

تابستان1390

چکیده مطالب

خلافت و جانشيني پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)امري الهي است و خليفه نيز بايد تالي تلو پيامبر و همسان او در فضايل باشد تا بتواند اين بار سنگين را بر دوش كشد و كاروان امت نبوي را به مقصد كمال برساند.
پس از رحلت پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)علي رغم توصيه هاي او و تعيين علي بن ابي طالب(علیه السلام)به امامت و خلافت، جريان سقيفه پيش آمد و آن حضرت راكنار زده، قدرت را به دست گرفتند. اميرالمؤمنين (علیه السلام)، براي حفظ امّت از گمراهي و از دين به درشدن و براي جلوگيري از كشمكشهاي داخلي و نابودي اسلام و ريخته شدن خون مسلمانان، با رعايت مصلحت كلّي اسلام و مسلمين با غاصبان ستيز و نزاع نكرد. موضع آن حضرت، از يك سو، تبيين حق و روشنگري افكار نسبت به وصاياي پيامبر و مسأله ي مهم امامت و استناد مكرّر به حادثه ي غدير خم براي اثبات حقانيّت خود بود، از سوي ديگر خيرخواهي و دلسوزي و راهنمايي خلفاي سه گانه در مشكلاتي كه از حلّ آن عاجز بودند، و از ديگر سو جلوگيري از خونريزي و جنگ داخلي در شرايطي كه آغاز اسلام بود و بسياري تازه از جاهليت رسته، و به اسلام گرويده بودند. هرگاه هم مقتضي بود از انتقادها نسبت به عملكردهاي خلاف و انحرافها و بدعت ها فروگذار نمي كرد، بخصوص در دوره ي عثمان كه تخلّف او و كارگزارانش از سنّت نبوي و احكام قرآن، بيشتر بود.
امام بيش از هرچيز نقش يك ناظر مراقب را داشت و همين كه حضور او درميان امّت حسّ مي‌شد، جلوي بسياري از تحريفهاي بنيادي را مي گرفت. هرجا حكمي تحريف مي‌شد، هرجا حدّي نابجا تعيين مي گشت، هرجا قضاوتي ناحق مي‌كردند، هرجا تعليمي نادرست مي دادند، علي(علیه السلام)به اين همه رسيدگي مي‌كرد. دركار فتوحات اسلامي نظارت داشت. به علماي اديان كه براي سؤال از وصّي پيامبر به مدينه سرازير مي ‌شدند، تنها او بود كه پاسخ مي داد. اين نحوه رفتار و موضع، شأن امامي
است كه اورااز منصب سياسي و اجرايي كنار زده‌اند، اما مسئوليت هدايت ديني امّت همچنان برعهده‌ي اوست.
مفاهيم و اصطلاحات كليدي:
خلافت، تشيّع، تسنّن، خلفاي راشدين، ابوبكر، عمربن خطّاب، عثمان بن عفّان، علي بن ابي طالب (علیه السلام)، اهل سنّت و جماعت، بيعت.