سوگند به خدا كه يا حکومت حق را اطاعت مى‌كنيد يا خداوند سلطان اسلام (حكومت حقّه اسلامى) را از شما مى‏ گيرد و ديگر هرگز آن را به شما منتقل نمى‏‌كند.
امیرالمومنین امام على عليه ‏السلام : همانا سلطان خدا (حكومت و رهبرى دين حقّ) مايه نگهدارى و سامان يافتن كار شماست؛ پس بي درنگ و با ميل و اختيار او را اطاعت كنيد.
سوگند به خدا كه يا اين كار را مى ‏كنيد يا خداوند سلطان اسلام (حكومت حقّه اسلامى) را از شما مى‏ گيرد و ديگر هرگز آن را به شما منتقل نمى‏ كند ، تا به دست ديگرى سپرده شود.

متن حدیث:

إنَّ في سلطانِ اللّه عِصمَةً لأِمرِكُم ، فَأعطُوهُ طاعَتَكُم غَيرَ مُلَوَّمَةٍ (مُتَلَوِّمِينَ) ولا مُستَكرَهٍ بها ، واللّه لَتَفعَلُنَّ أو لَيَنقُلَنَّ اللّه‏ُ عَنكُم سلطانَ الإسلامِ ، ثُمَّ لا يَنقُلُهُ إلَيكُم أبدا حتّى يَأرِزَ الأمرُ إلى غَيرِكُم.

«نهج البلاغة : الخطبة 169 منتخب ميزان الحكمة 273 »

کلام نور
پيامبر اكرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) مي فرمايند:
هيچ جمعي در يكي از خانه‌هاي خدا جمع نمي‌شوند و به تلاوت و مذاكره آيات كتاب خدا نمي‌پردازند مگر آنكه (از جانب خدا) آرامش بر آنها نازل شده و رحمت خدا آنها را فرا گرفته و فرشته‌ها آنها را احاطه مي‌نمايند.
كنز العمّال حديث 2320

*مقدمه
قرآن زيباترين و حكيمانه ترين سخن است و همانگونه كه زيباترين و ارزشمندترين گوهرهاي خلقت همواره در قالبي زيبا و چشم نواز نگهداري و ارائه مي گردند ، شايسته است تلاوت آيات قرآن كريم نيز به بهترين نحو و در زيباترين قالب باشد. از طرف ديگر قرآن كريم به زبان عربي نازل شده و براي تلاوت زيبا و دلنواز آن بايد با قواعد زبان عربي آشنا شد چرا كه آشنايي با قواعد زبان عربي و قواعد تجويد زمينه مناسبي را براي تلاوت زيباتر قرآن كريم فراهم مي آورد. آشنايي با اين اصول و كوشش براي آموختن لحن عربي و ارائه تلاوتي موزون ، موجب ايجاد جذابيت براي شنوندگان و انگيزه بيشتر براي تلاوت قرآن كريم خواهد شد.

امام صادق (عليه السلام) درباره جد بزرگوارشان حضرت امام سجاد (عليه السلام) مي فرمايند: علي بن الحسين (عليه السلام) در ميان مردم زيباترين صدا را هنگام تلاوت قرآن داشتند بگونه ايكه سقّاها (كه براي بردن آب) از كنار منزل ايشان عبور مي كردند ، مي ايستادند و به تلاوت ايشان گوش مي سپردند و به نقل از امام هادي (عليه السلام) گاهي افراد از صوت زيباي ايشان بي هوش مي شدند[1].

احكام

1. احتياط واجب آنست كه قرائت قرآن در نماز در قالب يكي از قراءات هفتگانه باشد و از ساير قراءات پرهيز گردد[2].

2. در نماز مي توان « مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ » را « مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ » تلاوت كرد هر چند حالت اول رجحان دارد و نيز مي توان « صِرَاطَ » را با «سين» تلاوت كرد كه هر چند رجحان با «صاد» است و نيز « كُفُوًا أَحَدٌ » را مي توان به چهار حالت ؛ ضمه دادن به فاء و يا سكون آن و هر يك از دو حالت ياد شده را مي توان با «همزه» و يا «واو» (كُفُوًا ، كُفُؤًا) قرائت نمود هر چند كه رجحان با حالت «كُفُوًا» است[3].

3. ملاك در صحت قرائت ؛ اداي حروف از مخارج آن ، و اداي صحيح اعراب و سكون كلمات بگونه ايست كه عرب زبانها در هنگام اداي يك حرف مثلاً «غ» حرف «غ» را بشنوند و نه حرف ديگري را[4].

4. شايسته است كه فرد در هنگام نماز كلمات را بصورت واضح بيان كند و از قرائتي كه موجب ايجاد كلمات ديگر به ويژه كلمات بي معني مي شود بپرهيزد. مثلاً «الحمد لله» را بگونه اي تلاوت نكند كه كلمه «دلل» ايجاد شده و يا ايجاد كلمه «هرب» از قرائت «لله رب» و همينطور در ساير كلمات[5].

5. رعايت آنچه كه علماي تجويد براي اداي حروف بيان كرده اند (مانند قرار دادن زبان در حالتها و زواياي خاص با دندانها)‌ في نفسه لازم نيست بلكه ملاك آنستكه در عرف عرب تلفظ حرف صدق نمايد[6].

توضيح:ولي بايد توجه داشت كه آنچه علماي تجويد ذكر فرموده اند در غالب موارد طريقه صحيح و انحصاري اداي حرف است.

6. رعايت آنچه علماي تجويد از احكام تجويد بيان نموده اند و موجب بهتر شدن تلاوت مي شود مانند: اماله ، اشباع ، تفخيم ، ترقيق و مانند آن و حتي ادغام (غير از مواردي كه خواهد آمد) لازم نيست هر چند كه رعايت اين امور نيكو و شايسته است[7].

7. هرگاه در يك كلمه دو حرف مماثل ]يعني دو حرف هم جنس و همانند[ در كنار هم قرار گيرد واجب است كه حرف اول را ساكن و در حرف دوم ادغام نمايد (مانند ردَّ كه در اصل رَدَدَ و مدَّ كه در اصل مَدَدَ بوده است)[8].

8. ادغام دو حرف متماثل اگر در دو كلمه واقع شده باشند و حرف اول ساكن و دومي متحرك باشد مانند«اِذْهَبْ بِكِتابِي» و «يُدْرِكْكُمْ» بنابر احتياط مستحب لازم است[9].

9. ادغام كردن لامِ الف و لام ]ال[ در چهارده حرف (كه به «حروف شمسي» معروف هستند) واجب است. بنابراين كلماتي كه با اين حروف آغاز مي شوند هنگامي داراي الف و لام باشند ،  بايد لام، در حرف بعدي ادغام شود. حروف شمسي عبارتند از «تاء» ، «ثاء» ، «دال» ، «ذال» ، «راء» «زاء» ، «سين» ، «شين» ، «صاد» ، «ضاد» ، «طاء» ، «ظاء» ، «لام» ، «نون» اما در مورد ساير حروف كه «حروف قمري» نام دارند ، لام ادغام نشده بلكه بايد اظهار شود[10].

10. تنوين يا نون ساكن هرگاه به يكي از شش (حرف يرملون) برسد احتياط مستحب در غير «لام و راء» ادغام با غنّه و در «راء و لام» ادغام بدون غنّه است[11].

11. رعايت ادغام كبير لازم نيست و آن عبارتست از اينكه حرف متحرك را ساكن نموده و در حرف متماثل خود كه در كلمه ديگر است ادغام كنند ، مثلاً در «يعلم ما بين ايديهم» ميم اول را پس از ساكن نمودن در ميم «ما بين» ادغام كنند و يا اينكه حرفي را پس از ساكن نمودن و تبديل به حرف متقارب ، در آن حرفِ متقارب ادغام كنند هر چند كه دو حرف در يك كلمه باشند. مثلاً در «يَرْزُقْكُم» «قاف» را در «كاف» ادغام كنند بلكه احتياط آنست كه ادام كبير را خصوصاً در متقارب ترك كنند. حتي رعايت بعضي از اقسام ادغام صغير نيز لازم نيست ، مثل ادغام حرفي كه در اصل ساكن است در حرف متقارب خودش مثل اين كه در «مِنْ رَبِّكَ» «نون» را در «راء» ادغام كنند[12].

12. هنگامي كه بي اختيار بين حروف يك كلمه فاصله بيفتد بگونه اي كه عرفاً كلمه تغيير كند و ديگر كلمه اي كه قصد قرائت آنرا دارد صدق نكند ، بايد كلمه را مجدّداً بگويد و اگر عمداً اين كار را انجام دهد نماز باطل مي شود[13].

توضيح:مثلاً اگر فرد هنگام تلاوت كلمه نستعين پس از گفتن حروف نون و سين و تاء نفسش به  اتمام برسد و پس از كمي مكث عين و ياء و نون را بگويد بايد كلمه نستعين را دوباره بگويد.

13. اگر نَفَس فرد در هنگام قرائت عبارتي مانند صراط المستقيم بعد از قرائت صراط و الف و لام المستقيم تمام شود آيا لازم است هنگام ادامه قرائت ، الف و لامِ المستقيم را دوباره بگويد؟ احتياط در اول است (اعاده مستقيم با الف و لام) و احتياط بيشتر آنستكه صراط را هم اعاده كند. همينطور اگر كلمه اي كه الف و لام دارد را غلط بخواند مثلاً المستقيم را غلط بخواند ، هنگام اعاده احتياط آنستكه الف  و لام را اعاده كند. همينطور در مورد «مضاف اليه» اگر چنين حالتي بوجود آيد ، احتياط در اعاده «مضاف» در كنار «مضاف اليه» است مثلاً اگر كلمه «المغضوب» غلط ادا شود احتياط آنست كه «غير» را نيز اعاده كند[14].

14. احتياط مستحب آنستكه در نماز وقف به حركت و وصل به سكون ننمايد و معني وقف به حركت آنستكه اعراب آخر كلمه را بگويد ولي بين آخر كلمه و كلمه بعد توقف كرده و فاصله بيندازد و معني وصل به سكون آنستكه اعراب آخر كلمه را نگويد و آن را به كلمه بعد بدون فاصله زماني بچسباند[15].

15. در قرائت ، رعايت مد لازم (آنجا كه حرف مدّ و سبب مدّ در يك كلمه جمع شده اند) واجب است.

توضيح: بنابراين در كلماتي مانند والضالين در سوره حمد ، ملائكه در سوره قدر و نيز جاء در سوره نصر و … كشيدن الف مدي واجب است[16].

16. حداقل مقدار مد ، كشيدن به اندازه دو الف تا چهار الف مي باشد. كشيدن حرف مد بيش از اين مقدار نيز اشكالي ندارد مگر اينكه عرفاً كلمه تغيير كرده و ديگر آن كلمه منظور صدق نشود[17].

استفتائات ويژه

پرسش از مراجع عظام تقليد:

برخي از نمازگزاران ، حركت فتحه قبل از حرف ساكن را … بيش از مقدار يك حركت (و متعارف عرب زبانان)

مي كشند، در حالي كه زبان شناسان عرب مي گويند ؛ حركت فتحه با الف مدي (صداي كشيده «آ») در زبان عربي هيچ تفاوتي ندارد ، مگر در مقدار كشش صدا. به عبارت ديگر ، اگر حركت «فتحه» را مقدار بيشتري بكشيم ، تبديل به «الف مدي» مي شود. لطفاً نظر مبارك را در اين مورد بفرماييد.



پاسخ مقام معظم رهبري: اگر طوري كلمات را ادا كنند كه عرف عرب آن را صحيح بداند كفايت مي كند.

پاسخ آيت الله العظمي بهجت: با صدق آن كلمه مخصوصه بر آن مانعي ندارد.

پاسخ آيت الله العظمي تبريزي: اگر فتحه را به مقداري بكشند كه حرف (الف) توليد شود جايز نيست ، و دقتي كه علماي تجويد گفته اند رعايت آن لازم نيست.

پاسخ آيت الله العظمي سيستاني: اگر در عرف اهل لغت ، الف شنيده شود صحيح نيست.

پاسخ آيت الله العظمي صافي گلپايگاني: اگر طوري تلفظ شود كه در عرف عرب غلط محسوب نشود اشكال ندارد.

پاسخ آيت الله العظمي فاضل لنكراني: اگر به نحوي بخوانند كه نزد اهل زبان غلط شمرده شود ، اشكال دارد ولي اگر به صورتي باشد كه نزد اهل زبان درست است ، ولو طبق قواعدي كه علماي تجويد مي گويند نباشد ،‌صحيح است مضافاً بر اين كه قرائت ، ركن نيست و لذا اگر به اعتقاد صحت يا با جهل به مسئله يا از روي فراموشي غلط هم خوانده شود ، نماز صحيح است.

پاسخ آيت الله العظمي مكارم شيرازي: در صورتي كه صدقِ عربي صحيح كند اشكالي ندارد هرچند موافق قواعد تجويد نباشد.

منبع : كتاب آموزش صحيح و زيبا خواندن نماز صفحه64

بيشتر بدانيم

ادامه »

کلام نور

حضرت زهرا (سلام الله عليها) :

از زندگاني دنياي شما تنها سه چيز را دوست دارم:

تلاوت قرآن

نگاه كردن به چهره رسول خدا

و انفاق در راه خدا


1) تمام چیزهایی که بر جنب حرام است بر حائض نیز حرام می‌باشد.[1]

توضيح: بنابراين رساندن جایی از بدن به خطّ قرآن برای حائض حرام بوده و حکم مسّ اسامی متبرکه نیز مطابق آنچه در درس اوّل و دوّم گذشت می‌باشد. (البته به اختلاف فتاوي توجه فرماييد)

2) توقف در مسجد و رساندن جایی از بدن به خطّ قرآن و کارهای دیگری که بر حائض حرام است بر نفساء هم حرام می‌باشد و آنچه بر حائض واجب و مستحب و مکروه است، بر نفساء هم واجب و مستحب و مکروه می‌باشد.[2]

3) در جواز مسِّ قرآن، مجردِ پاک شدن حائض کافی نیست بلکه حائض تا غسل نکرده مسّ خط قرآن بر او حلال نمی‌شود.[3]

4) مطابق با نظر حضرات آيات عظام امام، اراکی، بهجت، فاضل: خواندن سوره‌ای که سجده واجب دارد بر حائض و نفسا حرام می‌باشد گرچه یک حرف از این چهار سوره را هم بخواند.[4] ولي به نظر حضرات سیستانی، تبریزی، مکارم، صافی و شبيري زنجانی ، فقط خواندن آیۀ سجدۀ واجب بر حائض و نفساء حرام می‌باشد.[5]

5) خواندنِ قرآن گرچه کمتر از هفت آیه باشد و نیز همراه داشتنِ قرآن و رساندنِ جایی از بدن به حاشیه و مابین خطهای قرآن، برای حائض مکروه است.[6]

6) بنا به نظر برخی که برای حائض خواندن هیچ قسمت از سورۀ سجدۀ واجب‌دار را جایز نمی‌دانند، حائض اگر دعای کمیل بخواند اقوی این است که آیۀ «اَفَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لا یَسْتَوُون» را نخواند چون جزء سورۀ «سجده» است.[7]

7) مستحب است حائض در وقت هر نمازی لباس و بدنش را تطهیر نماید و در جای نماز خود رو به قبله نشسته به ذکر و دعا و صلوات مشغول شود و قرائت قرآن نیز مستحب است هر چند در غیر این وقت (وقت نماز) مکروه است.[8]

8) اگر زني بوسيله خوردن قرص از عادت ماهانه جلوگيري كند مي تواند در آن حال قرآن تلاوت كند.[9]

9) مستحاضه قلیله اگر بخواهد غیر از نماز کاری انجام دهد که شرط آن وضو داشتن است مثلاً بخواهد جایی از بدن را به خط قرآن برساند باید وضو بگیرد و وضویی که برای نماز گرفته کافی نیست.[10]

10) برای مستحاضه خواندن سوره‌ای (یا آیه‌ای) که سجدۀ واجب دارد، جایز است.[11]

11) اگر بانوان در استحاضه كثيره يا متوسطه بخواهند پيش از وقتِ نماز جايي از بدن خود را به خط قرآن برسانند بايد غسل كنند و وضو هم بگيرند.[12]

12) در هنگام ازدواج مي توان مهريه را فقط يك جلد كلام الله مجيد قرار داد ولي در اين صورت بايد مشخصات قرآن از جمله ويژگي ها و قيمت آن معلوم باشد.[13]

13) بانوان براي كسب معارف اعتقادي كه دانستن آن ضروري است و نيز براي يادگيري وظايف شرعي مي توانند بدون كسب اجازه از همسر خود ، از منزل خارج شوند.

توضيح: بنابراين خارج شدن بانوان براي شركت در جلسات آموزش علوم و فنون قرآني و ساير معلوماتي كه دانستن آن در عين شايسته بودن واجب نيست بايد با اجازه همسر باشد.[14]

14) بانوان مي توانند در هنگام اجراي عقد نكاح با همسر خود شرط نمايند كه در جلسات شركت كرده و يا تدريس و آموزش قرآن را بدون محدوديت ادامه دهند.[15]

ادامه »

به آن اندازه که علما ازآن حضرت حديث نقل کرده اند ، ازهيچ يک ازامامان (ع)نقل نکرده اند وهيچ يک ازاهل آثاروناقلان اخبار به آن اندازه که ازآن حضرت بهره بردند، ازديگران بهره نگرفتند.
شيخ مفيد درکتاب ارزشمند «ارشاد» درميان ائمه اطهار(ع)بيشترين روايت نقل شده را از امام صادق(ع)مي داندو مي نويسد: « به آن اندازه که علما ازآن حضرت حديث نقل کرده اند ، ازهيچ يک ازامامان (ع)نقل نکرده اند وهيچ يک ازاهل آثاروناقلان اخبار به آن اندازه که ازآن حضرت بهره بردند، ازديگران بهره نگرفتند.» آن گاه، کثرت روايت راناشي از کثرت شاگردان و راويان امام صادق(ع) مي شماردو مي نويسد:«قال اصحاب الحديث قدجمعوااسماء الرواة عنه من الثقات علي اختلافهم في الاراء والمقالات فکانوا اربعه آلاف رجل ؛اصحاب حديث که اسامي راويان اوراکه موردوثوق واطمينان بوده وهريک صاحب رأي وگفتارخاصي هستند گردآورده چهارهزارنفربوده اند.»

شرايط عصرامام صادق(ع)

مکتب امامت دردوران امام صادق (ع)، از جايگاه برجسته اي درميان مردم برخوردار بود .دراين دوران که اواخر خلافت بني اميه واوايل خلافت بني عباس رادربرمي گيرد، ازاطراف واکناف جهان اسلام به محضرامام صادق(ع) مشرف مي شدند واز علم آن حضرت بهره مي بردند . سخن شيخ مفيد به خوبي گوياي اين مرجعيت علمي وتوجه عمومي امت اسلامي به جايگاه والاي امام صادق (ع)دراين دوران است. دراين ميان، گسترش مناظره هاي امام صادق(ع) وشاگردان تربيت شده مکتب جعفري با علماي ساير فرق اسلامي وهمچنين مکاتب فکري مؤيد مرجعيت علمي وموقعيت والاي اجتماعي آن حضرت است. حضرت آيت ا…خامنه اي درسخنراني خود درمراسم گشايش کنگره جهاني حضرت امام رضا (ع)که حدودسه دهه قبل درمشهد ايراد شده است دوران امامت امام صادق (ع) را به دوبخش تقسيم مي کنند :يک، دوران گشايش وفترت. دو، دوران اختناق وعسرت .دردوره اول که ازسال ۱۱۴ هجري قمري يعني اولين سال امامت آن حضرت آغاز مي شود وتا سال ۱۳۵ادامه دارد ، فرصتي تاريخي براي امام صادق (ع) فراهم مي شود .آن حضرت دراين برهه تاريخي به دليل ضعف دستگاه خلافت موقعيتي ويژه براي ترويج معارف اسلامي پيدا مي کنند وعلاوه برمعارف ،مسئله امامت اهل بيت (ع) رانيزتبيين مي کنند.

گشودن باب مناظره دردوره گشايش سياسي

امام صادق (ع) از اين گشايش سياسي به بهترين نحو استفاده مي کنند وعلاوه برتربيت شاگردان ،برطبق آيه شريفه «وجادلهم بالتي هي احسن» باب مناظره رابا اصحاب فکرمي گشايند وبه شاگردان برجسته وخاص خود به طورويِژه فن مناظره مي آموزند.به گونه اي که تعدادي ازياران آن حضرت، متکلمان معروف ومشهور عصر خود بودند .

ادامه »